The Jimi Hendrix Experience
Are you experienced?
1967
We leggen hier twee van de vele platen op tafel die 1967 in de running houden als winnaar van de wedstrijd Jaar Van De Gitaar: ‘Disraeli gears’, de tweede van Cream die in november van 1967 uitkwam, en ‘Are you experienced?’, het debuut van The Jimi Hendrix Experience, dat er al in mei van dat jaar was.
De spuuglelijke hoezen, de psychedelische lettertypes, de felle kleuren die pijn doen aan de ogen, ze zijn niet krék hetzelfde. Ook wat Ginger Baker (drums), Jack Bruce (bas) en Eric Clapton (gitaar) muzikaal opdienen is enigszins anders dan wat Mitch Mitchell, Noel Redding en Jimi Hendrix uit omzeggens dezelfde instrumenten halen… En toch zijn ‘Disraeli gears’ en ‘Are you experienced?’ ontegensprekelijk neefjes. ‘Sunshine of your love’ en ‘Tales of brave Ulysses’ zouden van Jimi Hendrix kunnen zijn, ‘Stone free’ en ‘Red house’ omgekeerd van Cream.
De ritmesecties spelen allebei een soort jazz met rockaarding. Bovenal: Cream en Jimi Hendrix Experience moeten voor mensen die er toen bij waren, na alle groepen die hen in de hitparades voorafgingen, hebben geklonken als kernenergie na steenkool.
Het meest in het oog lopende verschil tussen Cream en The Jimi Hendrix Experience is natuurlijk gitarist Jimi Hendrix, een linkshandige die verplicht is zijn Fender Stratocaster om te draaien.
De man probeert aan de bak te komen in het zwarte chitlin’ circuit en maakt ook een tijd deel uit van de groep van Little Richard. In die prille dagen heeft hij last met zijn bazen omdat hij al eens een te fleurig jasje draagt, te flamboyant speelt of gewoon een tourbus mist. Hét probleem met Hendrix rond 1965 hoor je in de goeie single ‘Testify’ van The Isley Brothers: de licht detonerende gitaarpartij is fantastisch en al volbloed-Hendrix, maar véél te eigenzinnig voor een R&B-single die niet van hem is.
Hendrix’ succesverhaal begint in Londen, waar manager Chas Chandler zijn zaken behartigt en een geweldige ritmesectie voor hem vindt, ook al is de bassist eigenlijk een gitarist. Chandler hoort dat Hendrix iets nóg beters doet met Tim Roses al trage versie van ‘Hey Joe’, en hoopt op een hit.
Hendrix schrijft nóg twee singles: ‘Purple haze’ komt aangewaaid vanuit een sciencefictionboek, dat een droom in gang zet over wandelen op de bodem van de zee. In ‘The wind cries Mary’ gaat het over de dingen in Hendrix’ gezichtsveld, in het bijzonder de gebroken borden na een ruzie met zijn vriendin: ‘A broom is drearily sweeping / Up the broken pieces of yesterday’s life’. Drie singles dus, drie keer Britse top 10, en ook drie goeie B-kanten: ‘Stone free’, ’51st anniversary’ en ‘Highway chile’. Chandlers droom komt uit.
Mijn exemplaar van ‘Are you experienced?’ begint met deze zes songs, maar oorspronkelijk stonden de singles niet op de plaat en was de opener ‘Foxy lady’: vrolijke distortion, overvliegende jet, snuifje static, een gitaar die zich door de song kápt, en verder overal een niet te ontkennen sex drive, maar ook: wat een drummer en een bassist zijn me dat toch, zeg!
Volgt meteen: ‘Manic depression’, strakker, met een ronduit vuil geluid en een tekst met ‘Music, sweet music / I wish I could caress / Manic depression is a frustrating mess’.
‘Red house’ is een vol met de juiste gitaarlicks en -solo’s gepropte bluessong, waarvan ik denk: ‘Natuurlijk is deze gitaar-Picasso ooit figuratiever begonnen’. Anders gezegd: ik heb liever de Hendrix die op veel plekken (‘I don’t live today’ is een geweldig voorbeeld) een wak in het geluid kapt en sporen onbenut laat.
Hendrix had het over een samengaan van Aarde (blues, jazz, funk, rock) en Ruimte (psychedelica, het land achter de regenboog). ‘Love or confusion’ is vooral Ruimte. Of op de bodem van de zee wandelen, dat kan ook.
We zijn inderdaad in het rare, laatste, a new stereophonic sound spectacular-deel beland. ‘May this be love’ droomt van watervallen en regenbogen. Er is dat sitar-en-toch-niet-sfeertje als ‘Third stone from the sun’ geweldig openklapt: de enige song ook die producer Chas Chandler (die bij The Animals kort en to the point heeft leren spelen) niet onder de vier minuten heeft gekregen. Er worden natuurlijk ook, zoals in ‘Tomorrow never knows’ van The Beatles, banden achterstevoren gedraaid in de song ‘Are you experienced?’
Onnozeler detail over ‘Fire’, een van de strafste, hardste en meest catchy eh, Aardesongs: eind 1966 had de groep op de valreep een concert kunnen boeken in Folkestone, waar ook Noel Redding vandaan kwam. Iedereen had het ijskoud toen ze in het huis van Noels moeder aankwamen. Hendrix zei: ‘Let me stand next to the fire’. Tussen de open haard en Hendrix stond ook Rover, een Duitse schepershond: ‘Move over Rover, let Jimi take over’. ‘Fire’ was geboren!
Zal er na dit debuut nog veel gebeuren? Ja! The Jimi Hendrix Experience tourt in het voorprogramma van The Monkees door de States, maar moet ermee kappen ‘omdat de Dochters Van De Amerikaanse Revolutie geschandaliseerd waren door zoveel ontuchtig en onfatsoenlijk gedrag’. Bleek achteraf een door de manager verzonnen verhaal.
Er was ook racisme: in het zuiden van de States bleef Hendrix steevast in de tourbus zitten en moesten Mitchell en Redding altijd proviand inslaan, maar in Harlem was Hendrix evengoed een zwarte verrader met een raar vestje en – stel je voor – een blonde vriendin, en kregen zijn blanke muzikanten het pakje slaag.
Als u denkt dat een gitaar in brand steken, met de tanden bespelen of tussen de benen doorgeven en laten paardjerijden Hendrix’ handelsmerk was: er zijn ondertussen genoeg getuigen die weten dat de man zijn buik vol had van die apentrucs, en eigenlijk een soort orkestleider wilde worden, maar ja, tussen droom en daad et cetera.
Chas Chandler, die songs snelsnel en met legerdiscipline wil laten opnemen, zal de Jimi beu worden die ter hoogte van derde plaat ‘Electric ladyland’ heel de nacht opblijft, veel muzikanten uitnodigt en ‘Gypsy eyes’ 43(!) keer moet opnemen.
Ik hoor ook liever het haastwerk van ‘Axis: bold as love’, dat op de valreep ook in 1967 uitkwam; de Jaar Van De Gitaaraward is volgens mij binnen.
Een zeer schrijnend detail dat de deur dicht doet: de artiest wordt gevraagd wat hij op de hoes van ‘Axis’ wil en antwoordt: ‘Mijn Indiaanse voorgeschiedenis’. Indian heritage kan ook Indiaas erfgoed zijn, en de Londense designers beelden de groep in de buurt van een cobra en een olifant af als Vedische hindoegoden, niet toevallig die met de meeste armen. ‘Idioot’ roepen naar iemand uit het verleden helpt natuurlijk niks. Op ‘Axis’ staan ter troost gelukkig ‘Little wing’, ‘Bold as love’ en ‘Castles made of sand’, om er maar een paar te noemen.
Jimi Hendrix zal atijd 27 blijven. Hij is de coolste kauwgom malende klankentapper met een Fender Stratocaster ter wereld, forever. En hij zal ook altijd beter staan met snor, admiraalsvestje en bandana dan al zijn groovy tijdgenoten samen.
De beste ode is van de immer geweldige Bill Hicks: ‘Hendrix was an alien, ok? His ship landed, they said: ‘Jimi, show ‘em how it’s done and we’ll pick you up in 28 years.’ And you know what Jimi said? ‘All riiight.’
Honderd 